Özet
Bu makale, dijital çağın gerekliliklerini karşılayacak yeni bir eğitim felsefesini tartışmaktadır. Geleneksel ezberci eğitim anlayışının yerine, yapay zekâ sistemlerine doğru komut verebilecek düzeyde alan bilgisine sahip, çokdisiplinli bireylerin yetiştirilmesi hedeflenmelidir. Böylece bireyler, hem yaratıcı hem de teknik yetkinlikleriyle dijital dünyaya uyum sağlayabilecektir.
Anahtar Kelimeler: dijital çağ, eğitim felsefesi, yapay zekâ, çokdisiplinlilik, komut yetkinliği
Sanayi devrimlerinden sonra her kuşak kendi çağının gerektirdiği bilgi ve becerilerle yeniden tanımlanmıştır. Günümüzde ise dijitalleşme, yapay zekâ (YZ) sistemleri ve otomasyon teknolojileri eğitim felsefesini kökten dönüştürmektedir (Floridi, 2014). Mevcut eğitim sistemlerinin büyük bir bölümü hâlâ ezbere dayalı, sınav odaklı ve tek disipline sıkışmış yapıdadır. Ancak dijital çağ, çokdisiplinli düşünmeyi, problem çözme yeteneğini ve özellikle YZ sistemlerine doğru komut verebilme becerisini zorunlu kılmaktadır (Selwyn, 2019).
Eğitim felsefesi literatürü, son yıllarda yapay zekâ ile etkileşimli öğrenme kavramını tartışmaktadır. Anderson (2021), geleceğin öğrenen profilinin yalnızca bilgi depolayan bireyler değil, doğru soruyu sorabilen ve doğru komutu verebilen kişiler olması gerektiğini vurgular. Benzer şekilde Zhao (2020), dijital çağda yaratıcılığın ancak disiplinler arası bilgiyle ve komut diliyle birleştiğinde anlam kazandığını savunur.
Eğitim politikalarının çoğu hâlen standartlaştırılmış testler ve ezber üzerinden kurgulanmıştır (Biesta, 2015). Bu yaklaşım, öğrencilerin kendi alan bilgisini YZ teknolojilerine aktarabilme kapasitesini geliştirmemektedir. Bunun yerine, yeni eğitim felsefesi “çokdisiplinli komut yetkinliği” kavramını merkeze almalıdır.
Bu makalenin önerdiği eğitim felsefesi, şu üç temele dayanır:
Alan Bilgisinin Genişletilmesi: Öğrenciler yalnızca tek bir alanda derinleşmek yerine, farklı disiplinlerden temel kavrayışlar edinmelidir. Örneğin, bir yazılım öğrencisi aynı zamanda etik, psikoloji ve ekonomi bilgisine de sahip olmalıdır (Nussbaum, 2010).
YZ ile Etkileşim ve Komut Yetkinliği: Yapay zekâ sistemleriyle etkili iletişim kurmak, yalnızca teknik komut bilgisi değil; problem tanımlama, bağlamı analiz etme ve sonuç çıkarma yetisi gerektirir (Luckin et al., 2016).
Ezberin Yerine Yaratıcı Düşünme: Geleneksel eğitim sistemindeki “ezberci inek” modeli yerine, sorgulayan, deneyen ve hata yaparak öğrenen bir birey modeli öne çıkarılmalıdır (Papert, 1993).
Dijital çağın öğretmeni, yalnızca bilgi aktaran değil; öğrencinin disiplinler arası yolculuğuna rehberlik eden bir mentör olmalıdır. Bu bağlamda müfredatlar, algoritmik düşünme ile beşeri değerleri bir araya getirmelidir. Ayrıca, öğrencilerin kendi komutlarını oluşturup test ettiği laboratuvar ortamları veya proje tabanlı öğrenme modelleri desteklenmelidir.
Bu yaklaşım, eğitimde demokratikleşmeye de katkı sunar. Yalnızca sınavlarda başarılı olan değil, farklı alanlardan bilgi harmanlayabilen ve YZ’ye anlamlı komut verebilen bireyler topluma değer katar (Mumford & Licuanan, 2004).
Geleceğin eğitim felsefesi, ezberci bireyler yetiştirmektense; yapay zekâ sistemlerine doğru komut verebilecek kadar alan bilgisi olan, çokdisiplinli bireyler yetiştirmeyi amaçlamalıdır. Bu anlayış, hem bireysel gelişimi hem de toplumsal kalkınmayı hızlandıracaktır. Eğitim sistemlerimiz bu vizyona uyum sağladığında, dijital çağın zorlukları yaratıcı fırsatlara dönüşecektir.
Anderson, M. (2021). AI literacy in education: Preparing students for a digital future. Journal of Educational Technology, 17(2), 45–60.
Biesta, G. (2015). What is education for? On good education, teacher judgement, and educational professionalism. European Journal of Education, 50(1), 75–87.
Floridi, L. (2014). The fourth revolution: How the infosphere is reshaping human reality. Oxford University Press.
Luckin, R., Holmes, W., Griffiths, M., & Forcier, L. B. (2016). Intelligence unleashed: An argument for AI in education. Pearson.
Mumford, M. D., & Licuanan, B. (2004). Leading for innovation: Conclusions, issues, and directions. The Leadership Quarterly, 15(1), 163–171.
Nussbaum, M. C. (2010). Not for profit: Why democracy needs the humanities. Princeton University Press.
Papert, S. (1993). Mindstorms: Children, computers, and powerful ideas. Basic Books.
Selwyn, N. (2019). Should robots replace teachers? AI and the future of education. Polity Press.
Zhao, Y. (2020). Catching up or leading the way: American education in the age of globalization. ASCD.
Adem Bilgin
English
German
Russian
Arabic