SAVAŞ SÜRECİNDE UKRAYNA’NIN CHORNOMORSK, ODESSA ve PIVDENNYI LİMANLARINA SEYİR ÜZERİNE İNCELEME
AN EXAMINATION of NAVIGATION to UKRANIAN PORTS of CHORNOMORSK, ODESSA and PIVDENNYI DURING WARTIME ULAŞ BARAN KARAYEL OCEANGOING MASTER
ÖZET
Bu makale, savaş döneminde Ukrayna limanlarına sefer yapacak gemilerin uyması gereken kurallar ve uygulamaları ele almaktadır. Yazar hem teorik bilgisini hem de pratik deneyimlerini okuyucuyla paylaşarak bu kuralların önemini vurgulamıştır. Bilinen ve uyula gelen standart kurallarla birlikte, özellikle savaş koşullarına yönelik özel kurallar üzerinde durulmuştur. Bu özel kuralların temel kaynağı ise, Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO) sirkülerler ile yayınladığı Ukrayna Devleti tarafından hazırlanan tavsiye rotası ve ek düzenlemelerdir.
ABSTRACT
This article addresses the rules and practices that ships must follow when navigating to Ukrainian ports during wartime. The author emphasizes the importance of these regulations by sharing both theoretical knowledge and practical experiences. In addition to standard rules that are widely known and adhered to, special regulations tailored specifically for wartime conditions are highlighted. The primary source of these special regulations is the advisory route and additional arrangements prepared by the Ukrainian State and published through circulars by the International Maritime Organization (IMO). Anahtar Kelimeler: Mayın, Rusya Federasyonu, Ukrayna, Karadeniz, hava saldırısı, seyir, deniz güvenliği, emniyet Key Words: Mine, Russia Federation, Ukrain, Blacksea, air attack, Navigation, maritime safety, security
1. GİRİŞ
Denizler tarihin yazıyla takip edilemediği dönemlerden günümüze kadar insanoğluna sunduğu imkanlar ve kullanım olanakları ile hep ilgi odağı olmuştur. Antik dönemlerden modern çağlara hem ülkeleri birbirinden ayıran bir sınır hem de onları birbirine yaklaştıran su yolları ekonomik, kültürel, siyasî temas noktaları olmuşlardır (Balık 2018: 117). Ulaşım ve ticarî faaliyet açısından önemli bir alan olan denizler asırlardan beri politik gayelerle kullanılmış ve küresel üstünlük mücadelelerinin parçası olmuştur. Denizler günümüzde de devletlerin savunma, güvenlik ve dış siyasetine tesir eden olgular arasında yer almaktadır. Uluslararası ölçekte denizlerdeki güvenlik düzenlemeleri Birleşmiş Milletlere bağlı olarak faaliyet gösteren Uluslararası Denizcilik Örgütü tarafından düzenlenmektedir (Şahin 2021: 31-32). Türkiye’nin de 1700 kilometrelik bir kıyıya sahip olduğu, bizim dışımızda Ukrayna, Rusya, Gürcistan, Bulgaristan ve Romanya’nın da kıyılara sahip olduğu Karadeniz suları bölgede 2014’ten beri kaynayan Ukrayna-Rusya krizinin patlak vermesiyle uluslararası kamuoyunu ilgilendiren birçok konuda olduğu gibi deniz yolları ticaretinde de birtakım sorunların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ukrayna – Rusya savaşının başlamasıyla birlikte bölgede çalışan sivil ticaret gemilerinin genel durumu, tahıl nakliyesi, ürün (yakıt) tedariği gibi süreçlerin nasıl sürdürüleceği konuları çatışmanın ilk dönemlerinde tehlike arz edebilecek bir belirsizliğe bürünmüştür. Bir süre sonra yapılan tahıl koridoru anlaşması gibi riski azaltmaya ve kontrolü sağlamaya yönelik bazı kurallar getirilmesiyle sivil ticaret gemilerinin durumu görece güvenli hale gelmiştir. Bu çalışmada özellikle Odessa, Çornomorsk ve Pivdennyi limanlarına yapılan seyir düzenlemesi üzerinde durulmaktadır. Bu düzenleme gemilerin Ukrayna devleti tarafından takibinin Romanya açıklarından başlatılarak bu limanlara ulaşıp yine aynı bölgeden Ukrayna karasularının dışına çıkana kadar olan kısmı kapsamaktadır. Bu şekilde ticarî faaliyetlerin mümkün olduğunca güvenli devam etmesi sağlanmaktadır. İlgili düzenlemeler bölgeye gidecek gemilere acenteleri aracılığıyla iletilmekte ve uygulanırlığı sıkı bir şekilde takip edilmektedir.
2. ULUSLARARASI DENİZCİLİK ÖRGÜTÜNÜN (IMO) ÇALIŞMALARI
Kurulma fikri 19. Yüzyılın sonlarına dayanan ve II. Dünya Savaşı sonrasında teşkil edilen Birleşmiş Milletlere bağlı olarak faaliyet gösteren Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) 1948 yılında BM Sosyal ve Ekonomik Konsey’in talebi üzerine düzenlenen Denizcilik Konferansında verilen kararla hayata geçirilmiş bir teşkilattır (KURUN 2021: 829). Geniş perspektifte yapılan çalışmalara bakılacak olursa 27 Kasım-3 Aralık 2023 tarihi arasında yapılan IMO toplantısında sekiz adet altı yıllık stratejik plan belirlenmiş ve bunlardan beşincisi uluslararası ticaretin güvenliğinin, dayanıklılığının ve tedarik zincirinin kolaylaştırılması ve geliştirilmesi şeklinde ifade edilmiştir. Yine aynı toplantıda Rusya’nın Ukrayna’yı silahlı istilasının uluslararası nakliyeye darbesi şeklinde ifade ettikleri bir çalışma daha yapılmıştır.1 IMO birincisi 24 Şubat 2022 tarihli 4517 numaralı sirküler ile Ukrayna Devleti ile başlayan yazışmaları ve yine ilki 15 Mart 2022 tarihli 4535 numaralı sirküler ile Rusya Federasyonu ile yapılan yazışmaların tamamını yayınlamış olup bölge ile ilgili çalışmalarına devam etmektedir.2 Bu yazışmalardan 24 Ağustos 2023 tarihli 4769 numaralı sirkülerde ise özetle Ukrayna devleti bölgeye seyir yapacak olan gemilerin bizim inceleyeceğimiz seyir koridorunun başlangıç noktasına ilerlerken ve mezkur koridordan çıktıktan sonra varış limanlarına seyrederken Rusya ablukasını delmek amacıyla Karadeniz Kıyısı Devletlerin karasularından ilerlemesi için Bulgaristan ve Romanya ve Türkiye devletlerine resmi başvuru ve bildiride bulunduğunu belirtmektedir.3 Bu çalışmanın inceleme konusunu oluşturan “Ukrayna’nın ilgili limanlarına seyir hakkındaki sirküler” ise 19 Temmuz 2023 tarihinde yayınlanmış olan 4748 numaralı sirkülerdir.4 Ayrıca bölgedeki durum hakkında yayınlanmış olan uyarılara uyulacağına dair gemi kaptanından imzalı garanti mektubuEK1 ve konuların genel açıklayıcı özetini içeren reminder noteEK2 acenteler aracılığıyla iletip imzalı olarak uygulanacağının teyidini almaya başlamıştır.
3. REMINDER NOTE MADDELERİ
Reminder note bahsedildiği üzere koridora başlamadan önce acente tarafından gemiye iletilir. Maddeler halinde gemiden istenen uygulamaların Türkçe çevirisini inceleyelim: 3.1. Varış/kalkış formaliteleri ilgili Liman Gümrük Kurallarına ve zorunlu kurallarına uygun gerçekleştirilecektir. -Koridor geçiş süresince ve Ukrayna limanlarındayken AIS cihazı kapatılmalıdır. -Koridor geçişi süresince radarlar açık durumda olmalıdır. -Gemi Ukrayna limanında bulunduğu sürede radarlar kapatılmalıdır. UYARI VHF kanal 16’dan Romeo sinyali duyulduğu anda radarları hemen kapat. November sinyalini duyduğunda tekrar açılabilir. UYARI Ukrayna yasal sıkı yönetim rejimi süresince, savunma ve altyapı sistemlerini kaydetmek için (limanlar da dahil), elektronik haberleşme ekipmanları, televizyon video ve ses kayıt cihazları, dış çekim yapan kameralar, video kayıtları vb. kullanmak yasaktır 3.2. Gemi trafiği aşağıdaki rotayı takip edilerek düzenlenecektir. Route No 1: Draftı 12mye kadar olan gemilerin rotasının merkez koordinatları aşağıdaki gibidir (bu rotanın genişliği 3nmdir) a2. 45 09.93N-, 029 51.33E – Savaş bölgesine giriş/çıkış noktası c. 45º 39,00ʹN, 030º 05,70ʹE; j1. 45°51.00'N, 030°47.48'E; j. 46º00,00ʹN, 030º57,80ʹE; k. 46º 02,80ʹN, 031º 04,40ʹE; l. 46º 19,30ʹN, 031º 04,40ʹE; m. 46º 26,30ʹN, 030º 53,90ʹE – 354 numaralı Kontrol demir bölgesi giriş/çıkış noktası BU ROTADAN BAŞKA ROTADA İLERLEMEK YASAKTIR. Rota no 1 ve no 2 boyunca seyreden gemiler n1 ve j noktalarından geçerken emniyetine azami seyir emniyeti dikkati gösterecekler. Kaptanlar direkt veya Ukraynalı acente vasıtasıyla, koridora girişte, koridor süresince her saat ve koridor çıkışında gemi pozisyonunu SE USPA Koordinasyon Merkezi (CC) ve Ukrayna Deniz Kuvvetlerine aşağıdaki adreslere e-posta yoluyla bildirecekler -cc@ods.uspa.gov.ua -kmushak@navy.mil.gov.ua Bu mesaj aşağıdaki bilgileri içermelidir: - Saat - Gemi adı - Mevki - Hız - Rota - Yaklaşık koridordan çıkış zamanı 3.3 Seyir süresince uydu bağlantısı kopması veya uydularda sapma olacağını hesaba katın. Düşmanlık içeren bir sahada seyir için, radyo elektrik baskılama durumu altında gemilerde var olan uydu seyir sistemlerinin, ARPA antenleriyle eski sisteme geçirilmesi tavsiye edilir. 3.4. Güney bekleme alanı Ukrayna (Chornomorsk, Odessa, Pivdennyi) limanlarına ilerleyecek gemiler için geçici olarak atanmıştır. Bu alan aşağıdaki koordinatlar ile sınırlandırılmıştır 45°00.00ʹN, 030°10.00ʹE 44°55.00ʹN, 030°25.00ʹE 44°50.00ʹN, 030°25.00ʹE 44°50.00ʹN, 030°10.00ʹE 3.5. Ukrayna limanlarına ilerleyen veya limanlardan ayrılan tüm gemiler acenteleri aracılığıyla Koordinasyon Merkezi SE “USPA” (buradan sonra CC olarak belirtilecek) ile kesintisiz iletişimde olacak ve CC tarafından verilen talimatları uygulayacaktır. 3.6. İhtiyaç halinde gemi armatörü tarafından yapılacak başvuruya istinaden Ukrayna limanlarına giriş çıkışlarında öncü römorkör hizmeti verilecektir. 3.7. Kuzey bekleme alanı: 46° 29.98' N, 030° 50.37' E 46° 30.48' N, 030° 53.90' E 46° 25.38' N, 030° 53.90' E 46° 25.38' N, 030° 52.60' E Belirtilen alanda pilot katılış (liman girişi öncesi) ve ayrılışları(liman çıkışı sonrası) gerçekleştirilecektir. Ukrayna karasularında bulunan Kuzey bekleme alanı (kontrol demir bölgesi 354 numara) öngörülemeyen durumlarda kısa zamanlı bekleme alanı olarak kullanılacaktır. 3.8. Odessa yaklaşım kanalı 200 metre genişliğinde ve aşağıdaki koordinatlarla limitlenmiştir: 46º 30,00ʹN, 30º 50,51ʹE 46º 30,00ʹN, 30º 46,40ʹE 46º 29,90ʹN, 30º 46,04ʹE 46º 29,99ʹN, 30º 44,54ʹE. Chornomorsk yaklaşım kanalı 200 metre genişliğinde ve aşağıdaki koordinatlarla limitlenmiştir: 46° 25.38' N, 030° 52.60' E 46° 22.00' N, 030° 47.70' E 46° 21.55' N, 030° 46.29' E 46° 20.00' N, 030° 42.70' E 46º 18,84ʹ N, 030º 41,81ʹ E 46º 19,12ʹ N, 030º 40,60ʹ E Pvydennyi yaklaşım kanalı 200 metre genişliğinde ve aşağıdaki koordinatlarla limitlenmiştir: 46° 30.48'N, 030° 53.90'E 46° 31.84'N, 030° 53.90'E 46° 33.360'N, 031° 00.056'E 46° 36.187'N, 031° 01.00'E 3.9. Yüzer mayın tehlikesinden ya da askeri tehdit bölgesindeki yanlış anlamalardan kaçınmak için gemiler mayın durumunu ilgili seyir boyunca katiyetle gözlemlemelidir. Savaş bölgesinden geçiş yapan gemiler duraksama yapmadan mümkün olduğunca hızlı şekilde geçişlerini tamamlamalıdırlar. UYARI Bir cisim görüldüğünde ve bu mayına benziyorsa gemi kaptanı aşağıdakileri yapmakla yükümlüdür: - Fotoğraf ve/veya video çek - Cismin pozisyonunu belirle - Gemi acentesini belirlenen cisim hakkında CC de haberdar olacak şekilde bilgilendir Mayın benzeri cisimlere 200 metreden fazla yaklaşma tavsiye edilmemektedir. Seyre ilgili rota boyunca devam edin. Bu belge gemi kaptanı tarafından imzalanarak aşağıdaki adreslere gönderilmelidir: -cc@ods.uspa.gov.ua -kmushak@navy.mil.gov.ua
4. REMİNDER NOTE MADDELERİ YORUM VE İNCELEMESİ
Reminder Note’un Türkçe çevirisi yukarıdaki gibi olup açık talimatlar içermektedir ancak daha anlaşılır hale gelmesi için maddeler hakkında genel değerlendirme yapılmasında ve uygulamada karşılaşılabilecek zorlukların önlemleri ve çözüm yolları hakkında bilgi sahibi olmakta yarar vardır. 4.1. Birinci maddede AIS cihazının kapatılması ve radarların seyir esnasında açık, limanda ise kapatılması istenmektedir. Radarların seyirde açık ve limanda kapalı bulunması zaten rutin bir durumdur ancak yine aynı maddede seyir esnasında VHF kanal 16’dan ROMEO sinyali alındığında radarların kapatılması istenmektedir. Bu uygulamanın sebebi daha önce meydana gelen ve bir kılavuz kaptanın ölümü ile gemi personellerinin yaralanmasına sebep olan hadisedir. Anti-radar roketleri gemi radarını algılayıp oraya yönelerek gemiyi vurmuştur.6 Muhtemelen olası risk durumunda bu durumu engellemek için radarın kapatılması istenmektedir. AIS cihazının kapatılma sebebi de elektronik karartma yaparak Rusya Federasyonu’nun takibini engellemektir. Çünkü mevcut çatışma koşullarında Rusya Federasyonu Ukrayna limanlarına seyir yapan tüm gemileri olası tehdit olarak ilan etmiştir7 Yerel otoritelerin gümrük, liman kontrol ve özellikle deniz kuvvetlerinin titizlikle takip ettiği bir diğer konu video-ses kaydı yapılmasıdır. Bu konuda Reminder note harici bir garanti mektubu(ek3) daha kaptana imzalatılarak acente aracılığıyla Liman başkanlığı tarafından teslim alınmaktadır. Yerel basında ve darkweb olarak adlandırılabilecek uygulamalarda, önemli savunma noktaları, askeri üsler vb stratejik yerleri video kaydına alıp Rusya istihbaratına para ile sattığı tespit edilen veya iddia edilen birçok Ukrayna vatandaşının yakalanma haberleri görülmekte8 ve bundan dolayı bu konuda üst düzey hassasiyet ve ciddiyet sergilenmektedir. 4.2 İkinci madde takip edilecek rotanın mevkilerini vermekte ve bu rotadan başka rotadan gitmenin yasak olduğunu belirtmektedir. Elimizdeki örnek reminder note su çekimi 12mden küçük olan bir gemi için hazırlanmış olup su çekimi 12mden büyük gemiler için rotanın güney tarafındaki güneyden kuzeye doğru ilk iki hedef noktası (waypoint) farklıdır. 4748 numaralı sirkülerde ayrıntılar verilmiştir. Ayrıca başlangıçta, saatte bir ve bitişte e-posta yoluyla yapılacak raporlamanın formatı gösterilmiştir. Koridor giriş zamanı gelmeden demir alınıp veya seyirden geliniyorsa hız ayarlanarak, tam giriş saatinde başlangıç noktasında olmak gerekmektedir. Buradaki sorun koridora girecek tüm gemilere aynı saatin veriliyor olması sebebiyle girişte yaşanan çatışma riskidir. Bölgeye ilk defa gelen gemiler olması, savaş bölgesi stresi ve en önemlisi AIS cihazlarının koridor girişinde kapatılıyor olması durumu karmaşıklaştırmaktadır. Koridor başlangıcından yaklaşık bir saat sonra gemiler tam yola çıkıp hız farkından dolayı aralarındaki mesafeler açılacak ve doğal olarak emniyetli seyir kuzey bekleme bölgesine kadar belirlenmiş rotadan tamamlanacaktır. Liman çıkışlarında da aynı rota izlenerek güneye inilmekte fakat çıkış saatleri farklı olduğu için aynı trafik sorunu yaşanmamaktadır. 4.3. Üçüncü madde aslında tüm savaş bölgelerinde yaşanmakta olan GPS uydu sorunudur. Zaman zaman baskılama sonucu GPS sinyalleri kaybolmakta ve farklı mevki belirleme yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Sahilden kerteriz alarak görsel mevki belirlemek genellikle seyredilen rotadan, karanın görüş mesafesi dışında bulunmasından dolayı mümkün olmayıp radar menzilleri büyültülerek kerteriz mesafe yöntemiyle mevki belirlemek en sağlıklı ve pratik yöntem olmaktadır. Ancak aynı anda ROMEO sinyali de gelmişse elde yalnızca dead reckoning (tahmini pozisyon belirleme) yöntemi kalmaktadır. Bu yöntemle belirlenen mevki ilk fırsatta NOVEMBER sinyali duyularak açılan radarlar ile tekrar kontrol edilmelidir. 4.4. Dördüncü madde güney bekleme alanını belirlemektedir. Kuzeye seyredecek gemiler bu noktada koridor giriş saatini bekleyebilirler. Pratikte birçok geminin bu alan dışına da demirlediği görülmektedir ancak bu demirleme yeri alan dışında ise kesinlikle Romanya karasuları içine girmemelidir. Bu durumda Sulina VTS telsiz aracılığıyla uyarıp demir yerinin değiştirilmesini istemektedir. Sahilden 12nm açığa demirlemiş olmak gerekli ve yeterlidir. 4.5. Beşinci maddede sürekli iletişim halinde kalınması vurgulanmaktadır. Örnek vermek gerekirse, saatlik raporlama geciktiği anda acente telefonla aramakta veya ulaşamazsa e-posta atmaktadır. Bu durum ilgili otorite en kötü senaryoyu dikkate almakta şeklinde yorumlanabilir. 4.6. Altıncı maddede istek üzerine koridor boyunca öncü römorkör kılavuzluk hizmeti verildiği ve bunun armatör tarafından ayrı başvuru üzerine sağlandığı belirtilmektedir. 4.7. Yedinci madde kuzey bekleme sahasını tanımlamaktadır. Bu bölge aynı zamanda koridorun bittiği böğedir. Artık Odessa Port Control VHF CH 14 üzerinden gemileri yönlendirmekte, Deniz Kuvvetleri denetleme timi burada gemiye çıkarak giriş denetimi yapmakta ve Kılavuz kaptan katılış-ayrılışı burada yapılmaktadır. 4.8. Sekizinci maddede her üç limana da ayrı ayrı gidiş/dönüş rotalarını tanımlamaktadır. Kuzey bekleme sahasında giriş kontrolleri yapılıp kılavuz alan gemi bu rotalardan müteakip limana gitmektedir. Aynı şekilde limandan ayrılıp kuzey bekleme sahasından koridora girecek olan gemiler de bu rotaları takip etmektedir. 4.9. Dokuzuncu madde mayın ve herhangi bir şüpheli seyir tehlikesinde bildirim yapılmasını istemektedir. Ayrıca mayın olduğu şüphelenilen cisimlerden 200m neta geçilmesini tavsiye etmektedir. Mayın benzeri bir cisim görüldüğünde yapılacak raporlamanın detaylarını vermiştir.
5. SONUÇ
Ukrayna-Rusya çatışma bölgesinde çalışmakta olan Gemi kaptanları için ilgili talimatname maddeler halinde değerlendirilmiş olup, daha önce yaşanmış tecrübeler aktarılmaya çalışılmıştır. Bölgede çalışan gemiler için birçok risk faktörü olmakla birlikte talimatlara uyulduğu zaman bu riskler kısmen azalmaktadır. İlgili rotalar kontrol altında tutulmaya çalışıldığından bu rota dışında yapılacak seyirlere istinaden daha güvenli ve emniyetli olduğu aşikardır. İlgili rotanın saatlik e-posta bildirimleri dışında varıştaki Kuzey bekleme bölgesinde harita üzerindeki mevkilerden, Deniz Kuvvetleri tarafından görsel olarak da kontrol edildiği tecrübeyle sabittir. En dikkat edilmesi ve ayrıca Kaptan tarafından da kontrolünün görece zor olduğu durum personelin cep telefonu ile fotoğraf çekmesi olacağı açık olduğundan bölgeye yapılacak seyir öncesi bu konuda personelin uyarılması faydalı olacaktır. Bahsedilen tüm önlemler alınıp en üst seviyede dikkat gösterilse dahi bölgedeki risk hala yüksek seviyededir. Bunun en güzel ispatı da sefer öncesi gemi armatöründen istenilen risklerin kabulü anlamına gelebilecek garanti mektubudur. (EK4)
6. KAYNAKÇA
6.1. Araştırma Makaleleri BALIK, İsmet (2019), Karadeniz’e Kıyısı Bulunan Ülkelerin Karadeniz’deki Balıkçılık Yetki Alanları ve Balıkçılık Faaliyetleri, Acta Aquatica Turcica, S. 15(2), s. 117-125. KURUN, Murat (2021), 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesinde Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün Fonksiyonu, International Social Sciences Studies Journal, C.: 7, S. 78, ss: 828-839. ŞAHİN, Kenan (2021), Küresel Deniz Güvenliğine Yönelik Hukukî Tedbirler: Uluslararası Denizcilik Örgütü Sözleşme, Karar, Protokol, Kod ve Uygulamaları, Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, S. 23, s. 31-45. 6.2. Sanal Ağ Kaynakları IMO Assembly, 33rd session, 27 November - 6 December 2023, erişim: 10.12.2024, https://www.imo.org/en/MediaCentre/MeetingSummaries/Pages/IMOAssembly%2c-33rd-session%2c-27-November---6-December-2023-.aspx Black Sea and Sea of Azov - Member States and Associate Members Communications, erişim: 10.12.2024, https://www.imo.org/en/MediaCentre/HotTopics/Pages/Black-Sea-and-Sea-of-AzovMember-States-Communications.aspx Circular Letter No.4769, Communication from the Government of Ukraine, erişim: 10.12.2024, https://wwwcdn.imo.org/localresources/en/MediaCentre/HotTopics/Documents/Black %20Sea%20and%20Sea%20of%20Azov%20- %20Member%20States%20and%20Associate%20Members%20Communications/Cir cular%20Letter%20No.4769%20- %20Communication%20From%20The%20Government%20Of%20Ukraine%20(Secr etariat).pdf Circular Letter No.4769, Communication from the Government of Ukraine, erişim: 10.12.2024, https://wwwcdn.imo.org/localresources/en/MediaCentre/HotTopics/Documents/Black %20Sea%20and%20Sea%20of%20Azov%20- %20Member%20States%20and%20Associate%20Members%20Communications/Cir cular%20Letter%20No.4748%20- %20Communication%20From%20The%20Government%20Of%20Ukraine%20(Secr etariat).pdf Coastal Warning 124/23 Routes to the ports of Ukraine erişim: 10.12.2024, https://hydro.gov.ua/wp-content/uploads/2024/12/Coastal-Warning-124-Routesto-the-ports-of-Ukraine.doc Russia strikes civilian ship in Black Sea port of Odesa – Ukraine, BBC News, erişim: 10.12.2024, https://www.bbc.com/news/world-europe-67360440 Rusya: Ukrayna limanlarına giden bütün gemiler askeri gemi olarak görülecek, euronews, erişim: 10.12.2024 https://tr.euronews.com/2023/07/19/rusya-ukraynalimanlarina-giden-butun-gemiler-askeri-gemi-olarak-gorulecek 7. EKLER 7.1. Letter of Guarantee of Sailing Through The Ukrainian Coridor 7.2. Reminder Note, 15 October 2024 7.3. Guarantee Letter, Port of Odessa 7.4. Letter of Guarantee from Shipowners
Ulaş Baran Karayel Kaptan
English
German
Russian
Arabic